Stress (Grupa Stress)

  Wokalno-instrumentalna Grupa Stress powstała w 1971 r. w Poznaniu. Zespół tworzyli: Mariusz Rybicki – gitara, flet, śpiew; Henryk Tomczak – gitara basowa i Janusz Maślak – perkusja. Dwaj ostatni muzycy związani byli poprzednio z formacją Piotra Kuźniaka - Manufaktura Czterech Dyrektorów. We wrześniu 1971 r. trio zwróciło na siebie uwag podczas II Wielkopolskich Rytmów Młodych w Jarocinie, zdobywając zespołowo 1 nagrodę oraz nagrodę dla najlepszego instrumentalisty przeglądu – M. Rybickiego.
  W listopadzie Stress dokonał pierwszych nagrań radiowych w Rozgłośni PR w Poznaniu i odniósł zwycięstwo w plebiscycie „Gazety Poznańskiej” na najpopularniejszy zespół Wielkopolski 1971 r. Potwierdzeniem klasy zespołu był występ w Kaliszu na II Festiwalu Młodzieżowej Muzyki Współczesnej (6-9.01.1972 r.). Stress otrzymał tam wyróżnienie. Wkrótce dokonał nagrań radiowych, z których "Granica życia" i "Dwa lata świetlne" trafiły na ogólnopolską antenę.
  Przełomowym momentem w karierze zespołu stała się podjęta w sierpniu współpraca ze znanym muzykiem jazzowym - Jerzym Milianem. Podczas kolejnej sesji nagraniowej J. Milian wzbogacił brzmienie grupy o partie solowe na wibrafonie.
  Ogólnopolską popularność przyniósł Stressowi utwór "Ciężką drogą", który jesienią 1972 r. dotarł do 1 miejsca listy przebojów Rozgłośni Harcerskiej, a w plebiscycie popularności „Non Stopu” za 1972 r. zajął 5 miejsce. Czwarte miejsce grupy w tymże plebiscycie w kategorii zespołów, pozwalało mieć nadzieję na szybki awans Stressu do profesjonalnej czołówki rockowej. Tak się jednak nie stało, Stress coraz rzadziej pojawiał się na profesjonalnych imprezach.
 We wrześniu 1973 r. poznańska grupa wzięła udział w VI Ogólnopolskim Przeglądzie Amatorskich Zespołów Artystycznych w Płocku. Uzyskane tam jedno z trzech wyróżnień. nie miało  już takiej wymowy jak sukcesy w Jarocinie i Kaliszu. Na pozycje grupy nie wpłynęło również powiększenie składu o Andrzeja Richtera - śpiew, skrzypce i Krzysztofa Jarmużka - gitara, harmonijka ustna,konga.
  W połowie 1975 r. formacja grała w składzie: M. Rybicki - gitara, śpiew;  Jerzy Nowicki - gitara basowa; Andrzej Obara - śpiew, klarnet; Aleksander Huk - perkusja. W tym składzie grupa dokonała nagrań dla Radia Bydgoszcz oraz koncertowała m.in. w Poznaniu, Katowicach i Olsztynie.
  W tym samym roku. doszło do zreorganizowania Stressu. Zespół tworzyli teraz: M. Rybicki – gitara; Andrzej Lewalski – gitara basowa, Michał Przybysz – organy, pianino i Przemysław Phal - perkusja. Grupa zdążyła zaprezentować m. in. trzy programy estradowe "Teoria powstania", "Niepokonany" i "Trylogie przestrzeni".
  Od 1978 r. grupa działała w składzie: M. Rybicki - gitara, śpiew; Witold Łukaszewski - gitara; A. Lewalski - gitara basowa; Mariusz Zakrzewski - instrumenty klawiszowe i Wiesław Lustyk - perkusja. Zespół zafascynowany twórczością grupy "United Kingdom" opracował program artystyczny o podobnym brzmieniu. Formacja zagrała szereg koncertów, m. in. w poznańskich klubach: "Orbita", "Pod Lipami", "Piekłoraj". Ówczesny repertuar zespołu zarejestrował akustyk grupy Ryszard Klaus. W 1979 r. grupa zarejestrowała sesję nagraniową dla rozgłośni PR w Bydgoszczy. Rok później formacja zakończyła działalność.
  W lipcu 1975 r. H. Tomczak wraz z Markiem Bilińskim - instrumenty klawiszowe, zorganizował zespół Heam, który został laureatem "Złotego Kameleona" na VI Wielkopolskich Rytmach Młodych w Jarocinie. W 1979 r. powstała grupa Krater, która tworzyli: M. Biliński - instrumenty klawiszowe; Wojciech Hoffman - gitara; P. Pahl - perkusja i H. Tomczak - gitara basowa. P. Pahl znalazł sie później w grupie Spectrum, a w latach 80-tych w Lombardzie; H. Tomczak w Turbo i Non Iron, a M. Biliński w grupie Bank. Ten ostatni rozpoczął następnie karierę solową.

Grupa Stress (Poznań, 1.06.1975) od lewej: M. Rybicki, A. Huk. A. Obara, J. Nowicki

Grupa Stress (1975) od lewej: A. Huk, A. Obara. M. Rybicki, J. Nowicki (zdj. "Wieczór", 17.06.1975)

NAGRANIA RADIOWE

11.1971:
Cybernetyczna pamięć dnia

02.1972:
Ciężką drogą; Wśród krzyży z ramionami; Konfiteor

05.1972:
Granica życia; Dwa lata świetlne

12.1972:
Granica życia; Fatamorgana

04.1974:
Hazard; Inkwizycja; Cybernetyczna pamięć dnia

10.1976:
Dwa lata świetlne; Honkey John Western

1978:
Teoria powstania; Niepokonany

Źródła:
 "Encyklopedia Polskiej Muzyki Rockowej - ROCK 'N' ROLL 1959-1973" - autorzy: Jan Kawecki, Janusz Sadłowski, Marek Ćwikła, Wojciech Zając
Informacje od Pana Andrzeja Lewalskiego
Informacje i zdjęcia od Pana Jerzego Nowickiego

[Materiał uzuełniony 22.11.2020 r.] Na stronie http://kjarmuzek.pl/historia/grupa-sress/  autor pisze:
Mało kto już pamięta, że Stress jako pierwszy nagrał Hymn Kibiców Lecha: ”„W górę serca, niech zwycięża Lech”.
Od tego czasu (po zdobyciu jednego z trzech wyróżnień na VI Ogólnopolskim Przeglądzie Amatorskich Zespołów Artystycznych w Płocku) patronat nad zespołem przejęło Polskie Stowarzyszenie Jazzowe PSJ w Bydgoszczy zamykając amatorski okres działania grupy.

W roku 2008 Polskie Radio wydało dwupłytowy album z nagraniami grupy. Oto co pisze na swej stronie merlin.pl:

Nagrania radiowe z lat 1972 - 1979. Nagrania radiowe z lat 1972 - 1979. Niesłusznie zapomniany nieco zespół, który dzięki "pomocy" ówczesnych władz niechętnym rock'n'rollowym legendom nigdy nie doczekał się żadnej płyty, żadnego naprawdę liczącego się koncertu, zapamiętany zaś został wyłącznie dzięki drobnym zdarzeniom: antenowym emisjom nagrania Ciężką drogą - pierwszego polskiego hard-rockowego utworu z prawdziwego zdarzenia, który poderwał na nogi całą Polskę (Przebój Roku 1972 w Rozgłośni Harcerskiej, pierwsza piątka "Non Stopu"), wygranej w Jarocinie w 1971 r. czy też kilku sesjom w Poznańskim Radiu. Mało kto jednak dziś pamięta, że to Stress wylansował hymn "Kolejarza", którego refren na melodię do "Żółtej łodzi podwodnej" śpiewany jest na poznańskim stadionie do dziś... Ta kompilacja zbiera wszystkie nagrania Grupy Stress zrealizowane w latach 1972-1977 dla Rozgłośni Radiowej w Poznaniu (w tym również ich alternatywne wersje) oraz zupełnie nieznaną na rynku sesję z 1979 roku, powstałą dla potrzeb PR w Bydgoszczy.

CD PRCD108990  Polskie Radio  (2008)
Z Archiwum Polskiego Radia vol. 8 - Grupa Stress
CD 1:
Ciężka drogą / Dwa lata świetlne / Wsród krzyży z ramionami / Konfietor / Granica życia / Fatamorgana / Granica życia / Ciężka drogą / Cybernetyczna pamięć dnia / Hazard / Inkwizycja
CD 2:
Dwa lata świetlne wersja 2 / Honkey John Western / Siedem lat / Spacer we troje / Pociąg donikąd / Cichy poniekąd zaułek / Curiosum sztuki / Gilotyna / Teoria powstania / Wejść do własnej głowy

PS.

1. Ponad ćwierć wieku temu w Programie Pierwszym Polskiego Radia był przedstawiony cykl pod tytułem "Wejście rocka". W Magazynie Muzycznym "Rytm" przedstawiano zrealizowany przez Pana redaktora z Radia Opole (niestety nie pamiętam nazwiska) początki polskiego rocka (rock and rolla, big beatu) do roku 1964. Posłuchałbym jeszcze raz tej audycji. Może ktoś ma. Proszę o kontakt.