Zygmunt Wichary (szkic biogramu)

  Zygmunt Wichary - pianista, lider orkiestr i zespołów muzycznych, dyrygent, kompozytor, aranżer. Urodził się 3 września 1928 r. w Hajdukach Wielkich (obecnie Chorzów Batory, dzielnica Chorzowa). Pochodził z muzykującej rodziny - ojciec artysty, Ryszard Wichary, kierował górniczą orkiestrą dętą.
  Z. Wichary rozpoczął muzyczną karierę w latach 1947–1954, grając w różnych amatorskich zespołach. W 1954 r. utworzył Zespół Jazzowy Zygmunta Wicharego, który grał w stylu dixieland (część muzyków brała udział w pierwszych krakowskich Zaduszkach Jazzowych, gdzie w tym stylu zagrali legendarni Melomani). Członkami tego pierwszego zespołu byli: Norbert Jarczok – klarnet, saksofon; Rudolf Malcherowicz – trąbka; Michał Niemira – perkusja; Franciszek Okoń – gitara, kontrabas; Roman Tesarczyk – puzon; Zygmunt Wichary – fortepian, lider. Zespół zadebiutował w marcu 1955 r. przed publicznością Domu Kultury "Metalowiec" w Sosnowcu. Po kilku koncertach na lokalnym, śląskim rynku, zespół podpisał umowę z agencją koncertową Artos, podejmując współpracę przy organizacji tras koncertowych w całej Polsce. Śpiewającymi solistami zostali wkrótce Carmen Moreno i Janusz Gniatkowski.
  W połowie lat 50-tych na scenie królował jazz, nic dziwnego, że Z. Wichary własny program zatytułował „Jazz gra”, a wśród jego wykonawców byli m.in. Zbigniew Kurtycz (zastąpił na ten okres Janusza Gniatkowskiego) i – prowadzący konferansjerkę – Leszek Szymocha.
 W styczniu 1956 r. w Zespole Jazzowym Z. Wicharego znalazła się wokalistka Elisabeth Charles i gitarzysta Bronisław Gęsikowski. W tym samym roku formacja brała udział w Turnieju Zespołów Jazzowych we Wrocławiu, gdzie wystąpiła w składzie: Zygmunt Wichary – fortepian, lider; Bronisław Gęsikowski – gitara, kontrabas; Norbert Jarczok – klarnet, saksofon tenorowy; Konrad Jargoń – puzon; Rudolf Malcherowicz – trąbka; Michał Niemira – perkusja; Franciszek Okoń – gitara, kontrabas; Elisabeth Charles – śpiew. W sierpniu 1956 r. zespół wystąpił w I Międzynarodowym Festiwalu Jazzowym w Sopocie, gdzie występ orkiestry został zarejestrowany i wydany na 10-calowym longplayu (L 0081). W tym samym roku orkiestra Wicharego brała też udział w koncertach amerykańskich muzyków z zespołu Everyman Opera Company, którzy w ramach swojego światowego tournée z operą Gershwina "Porgy and Bess". Przed końcem roku zespół Wicharego wyjechał na Węgry. W Budapeszcie dali 35 koncertów. W pażdzierniku 1956 r. współpracę z zespołem Z. Wicharego rozpoczął Rene' Glaneau.
  W maju i czerwcu 1957 r. w Filharmonii Śląskiej zarejestrowano pierwsze studyjne nagrania Elizabeth Charles i Zespołu Dixielandowego Zygmunta Wicharego, które zostały wydane przez Polskie Nagrania na dwóch "czwórkach": N 0033 i N 0038. Zespół odbył kolejną trasę koncertową, tym razem po ZSRR. W tym czasie z Wicharym zaczęli grać: trębacz Piotr Kott, puzonista Tadeusz Franke i saksofonista tenorowy Jan Walasek. Następną zmianą było zastąpienie Michała Niemiry przez nowego perkusistę - Władysława Jagiełłę.
  W 1958 r. Zespół uczestniczył w I Międzynarodowym Festiwalu Jazzowym w Budapeszcie, gdzie zdobył I nagrodę po koncercie na Népstadionie dla 60 tys. widzów. Po tym sukcesie nagrali płytę "Tancdalok" dla węgierskiej wytwórni płytowej Qualiton i pojechali na kolejne trasy po NRD, Czechosłowacji, Rumunii i Węgrzech. Pod koniec roku zespół Wicharego grał w Katowicach na swoim tysięcznym koncercie. Przez rok, na przełomie 1959/1960 w orkiestrze Wicharego grali też muzycy z zespołu Modern Dixielanders. Byli to: grający na klarnecie Włodzimierz Kruszyński, basista Zdzisław Orłowski i - jako saksofonista - Zbigniew Namysłowski, który już w 1960 r. zakłada własny zespół (razem z nim grali tam właśnie byli Dixielandowcy: Kruszyński i Orłowski oraz inni muzycy Wicharego: trębacz P. Kott i perkusista W. Jagiełło).
  W 1960 r. nastąpiły wielkie zmiany personalne w zespole.  Obok trębacza P. Kotta pojawili się nowi muzycy: Bruno Buczek - puzon; Mirosław Wójcik - klarnet i saksofon tenorowy; Jerzy Kowalski - perkusja i Jerzy Chromik - kontrabas. Obok Elisabeth Charles pojawiła się nowa wokalistka Renata Holm.
  W styczniu tego roku w zespole Wicharego pojawił się wokalista Bogusław Wyrobek, który odszedł z pierwszej polskiej grupy rock and rollowej Rhythm and Blues (po zakazie występów w salach powyżej 400 miejsc, działalność formacji praktycznie zamarła). Podczas koncertów wokalista miał swój własny kącik rock and rollowy. W dniach 11–12 lipca 1960 r. B. Wyrobek i zespół Z. Wicharego nagrał pierwszą w Polsce płytę rock and rollową  - „czwórkę" (N 0140) na której znalazły się: "Diana"; "Jailhouse Rock"; "Love Me" i "Two Hound Dogs". B. Wyrobek współpracował z Z. Wicharym do 1962 r.
  W sierpniu 1960 r. w ciągu dwóch nocy w warszawskiej Filharmonii Zespól Z. Wicharego nagrała materiał na 10-calową płytę długogrającą Polskich Nagrań (L 0318) "Karnawał jazzowy z Wicharym".
  W 1961 r. z zespołem rozpoczyna współpracę wokalistka Katarzyna Bovery. W nowym składzie zespół grał w trasach koncertowych w Polsce programy: „Soliści mają głos”; „Nie tylko w karnawale” (którego premierowe przedstawienie odbyło się w kwietniu 1961 r. w sali Filharmonii Narodowej) oraz „Stare i nowe”. W 1961 Polskie Nagrania wydały następną dużą płytę zespołu Z. Wicharego: "Dixieland, Swing and Rock" (L 0345). Wiosną 1961 r. przez kilka dni orkiestra Z. Wicharego  -bez wokalistów - nagrywała w sali Filharmonii Narodowej cztery utwory, które wydano razem z muzyką zarejestrowaną przez zespół Stanisława „Drążka” Kalwińskiego, grającego swing. Płyta wydana przez Polskie Nagrania Muza miała tytuł "Dixieland and Modern Jazz" (L 0361).
  Po trasie koncertowej po Węgrzech w czerwcu 1961 r. odeszła wokalistka Elisabeth Charles, która zrezygnowała ze śpiewania w Polsce i powróciła do Szkocji.  Jej miejsce zajęły kolejno dwie Angielki: Jeanne Johnstone (odeszła w styczniu 1963 r.) i Dinah Kaye (która przyjechała na festiwal sopocki w 1962 r.) a potem Niemka – Brigitte Petry.
  Od 6 do 8 lipca 1962 r. Z. Wichary ze swoją orkiestrą brał udział w II Międzynarodowym Festiwalu Piosenki w Sopocie akompaniując występującym tam artystom (obok Orkiestry Filharmonii Bałtyckiej pod dyrekcją Adama Wiernika). W 1963 r. Wichary przyjechał do Sopotu z programem „Rytmy z kapelusza”. Razem z liderem-pianistą występowali wtedy: P. Kott – trąbka; Waldemar Hajer – klarnet, saksofon altowy, skrzypce; Stanisław Sikora – puzon; Werner Hadzik – kontrabas; Zbigniew Ryfa – perkusja; Tomasz Dziubiński – gitara. Solistami byli wówczas B. Petry, Wiesława „Sawa” Orlewicz i krewny Michaja Burano, mający dopiero 14 lat – Tari Karwaj. W tym samym roku w zespole grali jeszcze: perkusista Władysław Anders, basista Andrzej Szybowski i gitarzysta Karol Przeliosz. Jako solista zaczął też występować Węgier Tomi (Thomas) Hardy.
  W 1964 r., przed wyjazdem do Finlandii, z zespołu odchodzą P. Kott i W. Hajer, przychodzą Manfred Niezgoda - trąbka i Tadeusz Petrow - klarnet. W lutym 1965 r., kiedy grany był program „Non Stop z Zygmuntem Wicharym”, skład zespołu wyglądał następująco: Ryszard Gromek – perkusja; Janusz Mańkowski – kontrabas; M. Niezgoda – trąbka; Tadeusz Petrow – klarnet, saksofon tenorowy; Stanisław Sikora – puzon; Zygmunt Wichary – fortepian. Wokalistami zespołu byli: Anita Mrajska, Grażyna Czarnecka, Stan Cather, Ryszard Pisarski. We wrześniu 1965 r. w olsztyńskim radiu z A. Mrajską zespół Z. Wicharego magrał m. in. "Alabamę" i "Honeysuckle Rose". W roku następnym śpiewała z nim Elżbieta Żakowicz.
  Zygmunt Wichary zmarł 11 października 1966 r. w Opolu, wskutek pobicia w oficerskim klubie garnizonowym w tym miescie. Nieszczęśliwy upadek oraz ogólny zły stan zdowia spowodowały zgon artysty w wieku 38 lat.
  W ciągu ponad dwunastu lat działalności przez zespół Wicharego przewinęło się wielu instrumentalistów i solistów: trębacze: Piotr Kott i Paweł Manfred Niezgoda; klarneciści: Waldemar Hajer, Włodzimierz Kruszyński, Tadeusz Petrow, Zbigniew Wojciechowski i Mirosław Wójcik; puzoniści: Bruno Buczek, Tadeusz Franke, Konrad Jargoń, Zbigniew Namysłowski, Stanisław Sikora; saksofonista tenorowy: Jan Walasek; gitarzyści: Bronisław Gęsikowski i Karol Przeliosz; kontrabasiści: Edward Chromik, Werner Hadzik, Janusz Kozłowski, Janusz Mańkowski, Zdzisław Orłowski, Andrzej Szybowski; perkusiści: Michał Niemira, Władysław Jagiełło, Jerzy Kowalski, Władysław Anders, Ryszard Gromek, Zbigniew Ryfa; wokalistki: Carmen Moreno, Elizabeth Charles, Katarzyna Bovery, Grażyna Czarnecka, Urszula Dudziak, Rena Holm, Jeanne Johnstone, Dinah Kaye, Anita Mrajska, Wiesława Orlewicz, Brigitte Petry, Elżbieta Żakowicz; wokaliści: Janusz Gniatkowski, Zbigniew Kurtycz, René Glaneau, Bogusław Wyrobek; Tomi Hardy, Tari Karwaj, Stan Cather, Ryszard Pisarski. W latach 1954-1966 zespół Z. Wicharego dał ponad trzy tysiące koncertów!

Zygmunt Wichary przy fortepianie
Zdjęcie - Panorama Północy 5 IV 1959
(skan - z archiwum synów R. Glaneau)

Rene' Glaneau i Zespół Jazzowy Zygmunta Wicharego
(zdjęcie z archiwum synów R. Glaneau)

Zespół Jazzowy Zygmunta Wicharego i Włodzimierz Patuszyński
Zdjęcie - Panorama (śląska)  20 VI 1958
(skan - z archiwum synów R. Glaneau)

Źródła:
 http://pl.wikipedia.org/wiki/Zygmunt_Wichary
 Dariusz Michalski - "Piosenka przypomni ci..." Historia Polskiej Muzyki Rozrywkowej - Lata 1945-1958 (wyd. Iskry - Warszawa 2010)
 Ryszard Wolański - "Leksykon Polskiej Muzyki Rozrywkowej" (wyd. Agencja Artystyczna MTJ - Warszawa 2003)
 "Encyklopedia Polskiej Muzyki Rockowej - ROCK 'N' ROLL 1959-1973" - autorzy: Jan Kawecki, Janusz Sadłowski, Marek Ćwikła, Wojciech Zając (wyd. Rock Serwis Kraków, 1995);
 archiwum synów Rene' Glaneau (zdjecie i skany)